Οι πρώτες βοήθειες για τα εγκαύματα είναι κάτι που πρέπει όλοι να γνωρίζουμε διότι είναι σχεδόν δεδομένο ότι θα χρειαστούμε αυτές τις γνώσεις είτε στην καθημερινή μας ζωή (ήλιος, μαγείρικη, ρεύμα, κτλ.) είτε και σε καταστάσεις επιβίωσης.
Πρίν προχωρήσουμε στις πρώτες βοήθειες για εγκαύματα όπως ισχύουν σήμερα από όλους τους διεθνείς οργανισμούς θα κάνουμε μία σύντομη αναφορά στους βαθμούς, το είδος των εγκαυμάτων αλλά και τι μπορεί να προκαλέσουν.
Βαθμοί Εγκαυμάτων
Η κατηγοριοποίηση των εγκαυμάτων ήταν πάντα ένα δύσκολο θέμα όμως εδώ και πολλά χρόνια παγκοσμίως χρησιμοποιούμε μόνο τρεις βαθμούς, συχνά στην Ελλάδα βλέπουμε και αναφορές με τα αντίστοιχα γράμματα Α, Β και Γ. Ο στόχος του διαχωρισμού είναι η γρήγορη αναγνώριση και κατηγοριοποίηση ανάλογα με την έκταση της βλάβης που προκαλεί. Οι τρεις βαθμοί είναι:
- Πρώτου Βαθμού (Α)
Είναι στα πρώτα επίπεδα του δέρματος και προκαλεί ερεθισμό που κάνει το δέρμα κόκκινο και στεγνό. Συνήθως πονάει λίγο και μπορεί να είναι ελαφρώς πρησμένο. Η πιο διαδεδομένη αιτία για τέτοια εγκαύματα είναι ο ήλιος και ζεστές επιφάνειες.
- Δευτέρου Βαθμού (Β)
Τα εγκαύματα Β βαθμού έχουν σχεδόν πάντα και εγκαύματα πρώτου βαθμού. Το βασικό χαρακτηριστικό τους είναι ότι εισχωρούν σε βαθύτερα στρώματα του δέρματος και προκαλούν φουσκάλες καθώς τα πρώτα στρώματα του δέρματος καταστρέφονται. Το αίσθημα πόνου είναι λίγο πιο έντονο από αυτό στα εγκαύματα πρώτου βαθμού.
- Τρίτου Βαθμού (Γ)
Η πιο σοβαρή κατηγορία που σχεδόν πάντα περιλαμβάνει και εγκαύματα από τις δύο προηγούμενες. Χαρακτηριστικό των εγκαυμάτων τρίτου βαθμού είναι ότι έχουν λευκό ή μαύρο χρώμα, είναι στεγνά και σκληρά και το θύμα δε νοιώθει πόνο ή νοιώθει ελάχιστο πόνο διότι έχουν καταστραφεί τα νεύρα μέσα στο δέρμα.
Αξίζει να αναφέρουμε ότι τα εγκαύματα Α και Β βαθμού μπορούν να θεραπευτούν χωρίς επέμβαση καθώς το σώμα μας θα επιδιορθώσει τα κατεστραμμένα κύτταρα του δέρματος. Ωστόσο, τα εγκαύματα τρίτου βαθμού απαιτούν επέμβαση με μόσχευμα δέρματος.
Είδη Εγκαυμάτων
Αντίστοιχα με τους βαθμούς έχουμε και τέσσερις κατηγορίες από πιθανές αιτίες που προκάλεσαν τα εγκαύματα. Αν και όπως θα δούμε στη συνέχεια οι πρώτες βοήθειες είναι παρόμοιες για όλες τις κατηγορίες είναι χρήσιμο να γνωρίζουμε τις διαφορές τους.
- Ακτινικά
Η πιο συνηθισμένη κατηγορία. Δημιουργούνται από έκθεση σε βλαβερή ακτινοβολία όπως η ηλικακή ή η πυρινική. - Θερμικά
Η δεύτερη πιο γνωστή κατηγορία με αιτία την επίδραση της θερμότητας στο δέρμα. Σε αυτή την κατηγορία είναι εγκαύματα από φωτιά, καυτά αντικείμενα και υγρά, εγκαύματα από τριβή (σύρσιμο), κτλ. - Χημικά
Είναι εγκαύματα από χημικές ουσίες βλαβερές για το δέρμα, μερικά παραδείγματα είναι υδροχλωρικό οξύ, ασβέστης, φώσφορος, κτλ. - Ηλεκτρικά
Προκαλούνται από εκκένωση ηλεκτρικού ρεύματος. Είναι σπάνια και τις περισσότερες φορές μεγάλου βαθμού.
Βλάβες από Εγκαύματα
Ήδη αναφέραμε τους βαθμούς και τις κατηγορίες μαζί με το τι βλάβες προκαλούν το δέρμα. Αυτό φαίνεται και από το επόμενο σχέδιο που μας δείχνει ανά βαθμό τις βλάβες.
Υπάρχουν όμως και άλλες, εκτενέστερες βλάβες που μπορεί να προκαλέσει ένα έγκαυμα και αυτό θα δούμε σε αυτή την παράγραφο. Οι πιο σημαντικές βλάβες που μπορούν να προκαλέσουν είναι οι ακόλουθες.
- Εγκαύματα Μεγαλύτερου Βαθμού
Αν δεν προσφέρουμε γρήγορα τις πρώτες βοήθειες η θερμότητα προχωράει στα βαθύτερα στρώματα του δέρματος και ένα έγκαυμα Α βαθμού μπορεί γρήγορα να γίνει Β βαθμού. Αυτό βέβαια είναι πιο σπάνιο για εγκαύματα Β βαθμού εκτός και αν είναι εκτενή. - Καταπληξία ή σοκ
Είναι η πιο σοβαρή βλάβη που μπορούν να προκαλέσουν εκτενή εγκαύματα. Ουσιαστικά από την απώλειας πλάσματος (φουσκάλες ή οίδημα) αλλά και υγρών από το σώμα μπορεί το θύμα να οδηγηθεί σε κατάσταση καταπληξίας. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι η καρδιά δεν είναι ικανή να προσφέρει επαρκή ροή αίματος και οξυγόνου για τα όργανα. Στα πρώτα στάδια μειώνεται η ροή στο δέρμα (σύμπτωμα: χλωμό χρώμα) και σταματάει το πεπτικό σύστημα. Στη συνέχεια η ροή μειώνεται στα άκρα και τέλος προχωράει στα ζωτικά όργανα αφήνωντας τελευταία την καρδιά και τον εγκέφαλο. Εγκαύματα Β ή μεγαλύτερου βαθμού σε έκταση πάνω από 10% του σώματος είναι επικίνδυνα για τη ζωή του θύματος λόγω καταπληξίας/σοκ.
Και με αυτές τις πληροφορίες θα κλείσουμε και αυτή την παράγραφο.
Πρώτες Βοήθειες
Στις πρώτες βοήθειες υπάρχουν δύο πιθανές επιλογές:
- Για ακτινικά ή θερμικά εγκαύματα (κατηγορίες 1 και 2) ρίχνουμε χλιαρό νερό λίγο πιο πάνω από το έγκαυμα για τουλάχιστον 10 λεπτά.
Στη συνέχεια αν θεωρούμε ότι το θύμα χρήζει ιατρικής περίθαλψης τυλίγουμε το έγκαυμα χωρίς καθόλου πίεση με αντικολλητική διαφάνεια
ή αν έχουμε διαθέsιμο ειδικό επίδεσμο για εγκαύματα (με anti-burn gel)
Συνήθως τα εγκάυματα πρώτου βαθμού δεν απαιτούν ιατρική βοήθεια και επιδιορθώνονται σε διάρκεια μερικών ημερών. Τέλος, ο στόχος του νερού είναι να μειώσει τη θερμοκρασία αλλά αποφέυγουμε το πολύ κρύο νερό γιατί θα είναι δυσάρεστο για το θύμα εφόσον είναι για τουλάχιστον 10 λεπτά. - Στη δεύτερη κατηγορία έχουμε τα χημικά και ηλεκτρικά (κατηγορίες 3 και 4) εγκαύματα. Όλα τα βήματα είναι ίδια με διαφορά ότι πρέπει να ρίχνουμε νερό για τουλάχιστον 30 λεπτά. Και στην περίπτωση των χημικών εγκαυμάτων να αφαιρέσουμε τα μολυσμένα ρούχα εφόσον δεν είναι κολλημένα στο δέρμα.
Πέρα από αυτά θα πρέπει να γνωρίζουμε και ότι:
- Εκτενή Εγκαύματα.
Εγκαύματα πάνω από 10% του σώματος είναι επικίνδυνα για τη ζωή του θύματος. Μία απλή τεχνική για να το υπολογίζουμε στην πράξη είναι ότι η μία παλάμη μας είναι περίπου το 5% του σώματος μας. Άρα εγκαύματα με έκταση πάνω από δύο παλάμες είναι πολύ επικίνδυνα και απαιτούν ιατρική βοήθεια. - Χημικά.
Τα χημικά εγκαύματα στο πρόσωπο θέλουν μεγάλη προσοχή ώστε ρίχνωντας νερό να μην οδηγούμε το χημικό σε ευαίσθητα όργανα όπως τα μάτια. Για παράδειγμα, αν κάποιος είχε χημικό έγκαυμα στο αριστερό του μάτι αυτή είναι η σωστή θέση:
- Ρούχα.
Ποτέ δεν αφαιρούμε ρούχα από ένα άτομο που έχει υποστεί εγκαύματα. Αντίθετα, ρίχνουμε νερό πάνω από τα ρούχα για όσο χρόνο χρειάζεται και μετά βλέπουμε αν μπορούν να αφαιρεθούν τα ρούχα χωρίς ιατρική βοήθεια. Σε εγκαύματα μεγάλων βαθμών τα ρούχα μπορεί να κολλήσουν με το δέρμα και αφαιρώντας τα κάνουμε μεγαλύτερη ζημιά διότι αφαιρούμε δέρμα από το σώμα του θύματος. - Χρυσαφικά.
Εφόσον έχουμε αρχίσει να ρίχνουμε νερό στο έγκαυμα παρατηρούμε αν υπάρχουν χρυσαφικά που θα μπορούσαν να μειώσουν τη ροή του αίματος σε περίπτωση που το σημείο αρχίσει να πρήζεται. Αν ναι ζητάμε από το θύμα να τα αφαιρέσει. - Φουσκάλες και κατεστραμένο δέρμα.
Ποτέ δεν αφαιρούμε κατεστραμμένο δέρμα ή φουσκάλες καθώς προστατεύουν τα βαθύτερα στρώματα του δέρματος. - Γάζες.
Όπως και με τα ρούχα, εκτός αν είναι ειδικές γάζες εγκαυμάτων (δηλαδή από ειδικό τζελ ή μεταλλικές) δεν βάζουμε γάζες στη πληγή γιατί θα κολλήσουν στο δέρμα. - Λιπαρές Ουσίες.
Ποτέ δε βάζουμε σε έγκαυμα λιπαρές ουσίες όπως λάδι, λίπη ή αλοιφές. Αυτές θα δημιουργήσουν μία λεπτή μεμβράνη που θα λειτουργεί ως μονωτικό και δε θα επιτρέπει στη θερμότητα να φύγει γρήγορα. - Καταπληξία/σοκ.
Ένα άτομο σε καταπληξία θα είναι χλωμό (μειωμένη ροή αίματος στο δέρμα), θα κρυώνει (το αίμα δε μεταφέρει τη θερμότητα στο σώμα), θα νοιώθει κούραση και θα διψάει. Όπως ήδη αναφέραμε από τα πρώτα στάδια της καταπληξίας είναι η παύση λειτουργίας του πεπτικού συστήματος. Για αυτό το λόγο αν δώσουμε νερό σε ένα άτομο σε τέτοια κατάσταση δε θα μπορέσει αν το επεξεργαστεί και είτε θα πνιγεί, είτε θα κάνει εμετό ή ακόμα χειρότερα θα μπει υγρό στους πνεύμονες του. Άρα ποτέ δε δίνουμε νερό σε τέτοια κατάσταση. Το μόνο που μπορούμε να προσφέρουμε ως πρώτες βοήθειες είναι να μην πέσει και άλλο η θερμοκρασία του σώματος του που θα οδηγήσει σε υποθερμία. Υπάρχουν ειδικές κουβέρτες αλλά οποιοδήποτε ρούχο μπορεί να βοηθήσει.
Αυτές ήταν οι πρώτες βοήθειες. Η επαγγελματική ιατρική βοήθεια περιλαμβάνει πολλά παραπάνω και ακόμα περισσότερα κατά περίπτωση. Ενδεικτικά, η επαγγελματική ιατρική περίθαλψη εγκαυμάτων περιλαμβάνει ορό για τη χορήγηση υγρών, ανάλυση αίματος για προσδιορισμό των αερίων του αίματος, ενδοφλέβια αναλγητικά, αντιβιοτικά, εσχαροτομές, κ.α.
Σε κάθε περίπτωση αν δεν είστε σίγουροι για τις πρώτες βοήθειες που προσπαθείτε να προσφέρετε σε περίπτωση εγκαύματος, ξεκινήστε να ρίχνετε νερό στο έγκαυμα (χωρίς να αφαιρέσετε τα ρούχα) και ρωτήστε τηλεφωνικά το κέντρο άμεσης βοήθειεας για περαιτέρω οδηγίες.
Αμυντικά και Στρατιωτικά Θέματα 