Ο τακτικός βαλλιστικός πύραυλος MGM-52 με το κωδικό όνομα «Lance» από την αμερικανική εταιρία LTV (Ling-Temco-Vought) ήταν ένα πολύ επιβλητικό όπλο που εχρησιμοποιούντο μέχρι το 1992 από ΗΠΑ, Μεγάλη Βρετανία, Γερμανία, Ολλανδία, Βέλγιο, Ιταλία, και Ισραήλ. Ήταν ένας πύραυλος που είχε δυνατότητα μεταφοράς τόσο πυρηνικής όσο και συμβατικής πολεμικής κεφαλής και θεωρούμε ότι αξίζει να του αφιερώσουμε ένα άρθρο για να το παρουσιάσουμε.
Καταρχάς, να ξεκαθαρίσουμε το τι σημαίνει «τακτικός βαλλιστικός πύραυλος» για τους αναγνώστες που ίσως να μη το γνωρίζουν. Βαλλιστικός πύραυλος είναι ένα όπλο όπου χρησιμοποιεί βαλλιστική τροχιά για να ρίξει όποια πολεμική κεφαλή του έχει προσαρμοστεί. Παρακάτω βλέπετε πως είναι ενδεικτικά μία πολύ απλή βαλλιστική τροχιά.
Τώρα όταν αναφερόμαστε σε «τακτικό βαλλιστικό πύραυλο» τότε μιλάμε για ένα βαλλιστικό πύραυλο ο οποίος μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε τακτικό επίπεδο. Δηλαδή, σε βεληνεκές που περιορίζεται στην εμπόλεμη ζώνη. Κατά κανόνα οι τακτικοί βαλλιστικοί πύραυλοι έχουν βεληνεκές κάτω των 300 χιλιομέτρων. Ο πύραυλος που βλέπουμε εδώ, έχει βεληνεκές 70-120 χιλιόμετρα, ανάλογα με τη πολεμική κεφαλή που θα του τοποθετηθεί. Άρα με δεδομένο ότι ακολουθεί βαλλιστική τροχιά, και έχει αυτό το βεληνεκές, ανήκει στη κατηγορία των τακτικών βαλλιστικών πυραύλων.
Τις αρχές της δεκαετίας του 1960, στη καρδιά του Ψυχρού Πολέμου, η κυβέρνηση των ΗΠΑ ήθελε ένα νέο τακτικό βαλλιστικό πύραυλο με ικανότητα μεταφοράς πυρηνικών όπλων που να προσφέρει μεγάλη ταχύτητα, φορητότητα, και ταχεία ανάπτυξη οπουδήποτε χρειαστεί. Έτσι η εταιρία αεροναυπηγίας Vought, μία θυγατρική εταιρία της LTV (Ling-Temco-Vought), ξεκίνησε το σχεδιασμό για αυτό το διαγωνισμό που θα ξεκινούσε επίσημα το 1962. Τελικά, αυτή η εταιρία κέρδισε το συμβόλαιο με τη κυβέρνηση των ΗΠΑ το 1963 με προκαθορισμένη ημερομηνία πρώτης δοκιμαστικής πτήσης το Μάρτιο του 1965. Το όπλο είχε τη κωδική ονομασία MGM-52 και όπως συνηθίζεται εις την αμερικανική κυβέρνηση, τα πειραματικά μοντέλα ξεκινούν με το γράμμα Χ. Άρα η πρώτη του έκδοση για τη δοκιμή του 1965 ήταν η έκδοση XMGM-52A. Βλέπετε στη συνέχεια τη πρώτη πτήση του πυραύλου αυτού.
Η έκδοση XMGM-52A χρησιμοποιούσε ένα νέο ρουκετο-κινητήρα (οι κινητήρες ρουκέτας περιέχουν τόσο το καύσιμο όσο και το μέσο παροχής οξυγόνου) με μεταβλητή πίεση και υγρό καύσιμο που μπορούσε να αποθηκευτεί και εκτός του πυραύλου με ασφάλεια. Ο ρουκετο-κινητήρας του είχε σχεδιαστεί από την εταιρία Rocketdyne αλλά οδήγησε σε πολλές καθυστερήσεις στην ανάπτυξη του λόγω προβλημάτων αξιοπιστίας και απόδοσης. Στη παραπάνω φωτογραφία βλέπετε επίσης ένα μαύρο καπνό πλευρικά. Ο πύραυλος MGM-52 είχε τέσσερις μικρότερους ρουκετο-κινητήρες της Rocketdyne πλευρικά για να του προσφέρουν περιστροφή και κατ’επέκταση πιο ελεγχόμενη βαλλιστική πορεία, όπως κάνει ένα βλήμα που εξέρχεται της κάννης ενός ραβδωτού πυροβόλου όπλου. Αυτοί οι μικροί κινητήρες δημιουργούσαν αυτό το χαρακτηριστικό πλευρικό μαύρο καπνό κατά τη πυροδότηση του πυραύλου.
Δυστυχώς, οι ρουκετο-κινητήρες του παραμένουν διαβαθμισμένοι και έτσι δε γνωρίζουμε πολλές τεχνικές λεπτομέρειες. Για να διατηρεί τη βαλλιστική τροχιά του, ο πύραυλος χρησιμοποιούσε το σύστημα αδρανείας AN/DJW-48 το οποίο μετρούσε την επιτάχυνση και ατμοσφαιρικές ιδιότητες (θερμοκρασία, βαρομετρική πίεση, κτλ.) και βάσει αυτών άλλαζε τη παροχή καυσίμου στο ρουκετο-κινητήρα ώστε ο πύραυλος να ακολουθεί μία ελεγχόμενη βαλλιστική τροχιά. Στο χώρο των σχεδιαστών βαλλιστικών πυραύλων αυτό ονομάζεται αρχή ισορρόπησης DCAM (Directional Control Automatic Meteorological, Αυτοματοποιημένος Μετεωρολογικός Έλεγχος Κατευθύνσεως).
Μετά τις δοκιμές του 1965, οι μηχανικοί της LTV εντόπισαν κάποιες σημαντικές ευκαιρίες βελτίωσης. Αυτά ήταν ότι με καλύτερο έλεγχο της ροής καυσίμου και μεγαλύτερα πτερύγια σταθεροποίησης, δεν υπήρχε πλέον η ανάγκη για αντίβαρο στη κεφαλή. Αυτή η αλλαγή όχι απλώς αύξανε δραματικά το βεληνεκές του πυραύλου σε μέγιστο 140 χιλιομέτρων, αλλά ταυτόχρονα τον έκανε κατάλληλο και για μία δεύτερη κατηγορία πυραύλων για την οποία οι ΗΠΑ διενεργούσαν διαγωνισμό. Η νέα αυτή έκδοση του MGM-52 κατηγοριοποιήθηκε ως MGM-52B αλλά καθότι ήτο ακόμα εις πειραματικόν στάδιο, αναγράφονταν ως XMGM-52B.
Λόγω του ιδιαιτέρως αυξημένου βεληνεκούς, στην εταιρία LTV του έδωσαν το όνομα «XRL» (Extended Range Lance, Πύραυλος Lance Αυξημένου Βεληνεκούς) και η πρώτη του επιτυχημένη δοκιμή έγινε το Μάιο του 1969. Παρότι η δοκιμή ήτο επιτυχής, η ανάπτυξη του για πραγματική χρήση δεν είχε έρθει ακόμα, καθώς ο ρουκετο-κινητήρας του παρουσίαζε ακόμη προβλήματα αξιοπιστίας. Συγκεκριμένα, στο λεγόμενο «SOS-Spring» που χώριζε το οξειδωτή του κινητήρα από τα θερμά καύσιμα στο σημείο ελέγχου των προωθητικών αερίων.
Λόγω της μεγάλης ανάγκης των ΗΠΑ για ένα τέτοιο όπλο, όλες οι προσπάθειες συγκεντρώθηκαν στο πως ο πύραυλος MGM-52 θα μπορούσε με αξιοπιστία να βάλλει τη θερμοπυρηνική πολεμική κεφαλή W70 που παρήγαγε ενέργεια έως 100kT. Αυτό έγινε το Μάιο του 1972 όταν πλέον ο MGM-52 μπήκε στο οπλοστάσιο των ΗΠΑ υπό την έκδοση MGM-52C. Η τρίτη του έκδοση είχε μικρές τροποποιήσεις εις το κατώτερο μέρος του και τα πτερύγια σταθεροποίησης για να λειτουργεί αποτελεσματικά με τη θερμοπυρηνική κεφαλή W70. Παρακάτω βλέπετε στα αριστερά τη θερμοπυρηνική κεφαλή W70, και δεξιά της ευρίσκεται το κάλυμμα της ώστε να προσαρμόζεται εις το πύραυλο MGM-52C.
Πλέον ξεκίνησε η μαζική παραγωγή του MGM-52C αλλά μόνο για πυρηνικά όπλα (για τη κεφαλή W70), καθώς το Υπουργείο Αμύνης των ΗΠΑ σταμάτησε τη χρηματοδότηση για συμβατικές κεφαλές από το 1971 έως το 1973. Το 1974 η εταιρία ξεκίνησε τις δοκιμές για συμβατικές κεφαλές με βομβίδες M41 αλλά είχαν σοβαρά προβλήματα πυροδότησης. Έπειτα, έγιναν μελέτες για χρήση με τις βομβίδες M40 με παρόμοια αποτελέσματα. Εν τέλει, 5 χρόνια αργότερα, το 1976 η εταιρία ξεκίνησε και πάλι την ανάπτυξη του για συμβατικά όπλα με συμβόλαιο του Υπουργείου Αμύνης το οποίο και ολοκλήρωσε επιτυχώς το 1978 με την ένταξη της πολεμικής κεφαλής M251 η οποία περιείχε 836 εκρηκτικές βομβίδες M74 παρόμοιες με αυτές που βλέπετε παρακάτω. Η εφαρμογή της ήταν τόσο για βομβαρδισμούς κατά υλικού όσο και κατά προσωπικού.
Αυτό έκανε το πύραυλο MGM-52 μία καλή πρόταση και για χώρες της συμμαχίας ΝΑΤΟ δίχως πυρηνικά όπλα, και αρκετές έσπευσαν να το προμηθευτούν. Εκτός των ΗΠΑ, οι χώρες που απέκτησαν πυραυλικά συστήματα Lance ήταν οι Μεγάλη Βρετανία, Ισραήλ, Ολλανδία, Βέλγιο, Ιταλία, και Γερμανία. Μία άλλη ενδιαφέρουσα εξέλιξη εις το τομέα των πολεμικών κεφαλών του Lance ήταν ότι το 1977 αναπτύχθηκε η πυρηνική κεφαλή W70 Mod 3 που όπως δηλώνει και το όνομα της, ήταν μία εξέλιξη της W70 που ήδη εξόπλιζε τακτικά τμήματα των ΗΠΑ. Η νέα αυτή έκδοση προκάλεσε έντονες πολιτικές αντιπαραθέσεις σε παγκόσμιο επίπεδο. Ήταν μία πυρηνική κεφαλή τύπου ER (Enhanced Radiation, Βελτιωμένης Ακτινοβολίας) που αναφέρεται συχνά από το τύπο και ως «βόμβα νετρονίων». Η αποτελεσματικότητα της βασίζεται στο ότι δημιουργεί υψηλότερα επίπεδα ραδιενεργής ακτινοβολίας και κατ’επέκταση μπορεί να σκοτώσει εχθρούς με μεγαλύτερη γεωγραφική κάλυψη, ακόμα και μέσα σε κτήρια, χωρίς τις φυσικές καταστροφές σε κτήρια και υποδομές που προκαλεί μία θερμοπυρηνική έκρηξη. Παρά τις έντονες αντιπαραθέσεις, η κατασκευή της ολοκληρώθηκε το 1981 αλλά δεν υπάρχει καμία αναφορά για εξοπλισμό τακτικών μονάδων με αυτή.
Για τη φορητότητα του συστήματος Lance δε δόθηκε μεγάλη βαρύτητα καθώς υπήρχε ήδη ένα στρατιωτικό όχημα που προσέφερε εξαιρετικά αποτελέσματα. Το ερπυστριοφόρο όχημα M113. Τέτοια οχήματα τροποποιήθηκαν ώστε να φέρουν τις βάσεις εκτόξευσης και σύστημα ρύθμισης των πυραύλων Lance και ονομάστηκαν M752. Συγκεκριμένα, κάθε συστοιχία Lance αποτελούνταν από δύο οχήματα M752 με ένα πύραυλο το καθένα. Καθώς και βοηθητικά οχήματα M688 (επίσης τροποποιημένα M113). Το ερπυστριοφόρο όχημα M688 μετέφερε δύο πυραύλους καθώς και γερανό για τοποθέτηση του πυραύλου στη βάση εκτόξευσης του M752. Παρακάτω βλέπετε μία εκτόξευση MGM-52 από όχημα M752 στη βάση δοκιμών πυραύλων του ΝΑΤΟ στη Κρήτη.
Ο πύραυλος μεταφέρεται δίχως τα πτερύγια τοποθετημένα, καθώς ανάλογα με τη πολεμική κεφαλή το προσωπικό της συστοιχίας μπορούσε να επιλέξει ανάμεσα στα μικρά πτερύγια M30 για τις βαριές συμβατικές πολεμικές κεφαλές, και τα μεγαλύτερα πτερύγια M29 για τις πυρηνικές κεφαλές.
Εάν θέλετε να μάθετε περισσότερα για τη διαδικασία ρύθμισης πλοήγσης του πυραύλου πριν την εκτόξευση, πως πυροδοτείται, και γενικότερα ένα μεγάλο μέρος της πλευράς του χειριστού του πυραυλικού συστήματος Lance, σας προτείνουμε να δείτε το παρακάτω εκπαιδευτικό βίντεο διάρκειας 15 λεπτών από το στρατό ξηράς των ΗΠΑ. Το βίντεο είναι γυρισμένο το 1985.
Με τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης και το σταδιακό τέλος του Ψυχρού Πολέμου, ο πύραυλος Lance δεν είχε πολλά πλέον να προσφέρει καθώς η ανάγκη για τακτικούς βαλλιστικούς πυραύλους με πυρηνικές κεφαλές είχε μειωθεί. Επιπρόσθετα, ένας νέος τακτικός βαλλιστικός πύραυλος αποκλειστικά για συμβατικές πολεμικές κεφαλές έμπαινε στο οπλοστάσιο των ΗΠΑ. Ο πύραυλος MGM-140. Σιγά-σιγά όλο και περισσότερες χώρες άρχισαν να χρησιμοποιούν τα αποθέματα πυραύλων Lance ως στόχους (με τη νέα ένδειξη MQM-52) ή καθαρά για εκπαιδευτικούς λόγους.
Παρακάτω είναι κάποια βασικά τεχνικά χαρακτηριστικά αυτού του ξεχωριστού τακτικού βαλλιστικού πυραύλου ο οποίος αποτέλεσε βάση για αρκετά ακόμα ανάλογα όπλα όπως θα δούμε και σε άλλα άρθρα μας.
| Έτος κατασκευής | 1972 |
| Κατασκευαστής | LTV |
| Κόστος αγοράς | $800.000 |
| Βάρος | 1285-1527 κιλά (ανάλογα τη κεφαλή) |
| Μήκος | 6.1 μέτρα |
| Διάμετρος | 56 εκατοστά |
| Πολεμικές κεφαλές | Πυρηνική W70 ή συμβατική M251 |
| Κινητήρας | Ρουκέτα υγρού καυσίμου της Rocketdyne (αρχικό στάδιο καύσης στα 186kN και πορείας στα 20kN) |
| Μέγιστη ταχύτητα | Mach 3 |
| Μέγιστη εμβέλεια | 70-120 χιλιόμετρα (ανάλογα τη κεφαλή) |
| Μέγιστο υψόμετρο | 150.000 πόδια (45 χιλιόμετρα) |
| Σύστημα πλοήγησης | Αδρανείας |
| Αρ. πυραύλων που κατασκευάστηαν | 2133 |
Τέλος, κλείνουμε με ένα ακόμα βίντεο που δείχνει τη διαδικασία εκτόξευσης του πυραύλου από ένα άλλο εκπαιδευτικό βίντεο του στρατού ξηράς των ΗΠΑ. Θεωρούμε ότι με βάσει όσα αναφέραμε θα πρέπει σε αυτό το σημείο να έχετε μία βασική ιδέα για αυτό όπλο, την ιστορία του, τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα του, και το πως χρησιμοποιείται.
Αμυντικά και Στρατιωτικά Θέματα 